کشکول

عَقَبه دوم : ضَغطه و فشار قبر 

و این عَقَبه‌ای است بسیار دشوار که تصوّرش دنیا را بر انسان تنگ می‌کند .
«قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ‌علیه السلام : یا عِبادَ اللَّهِ ما بَعْدَ الْمَوتِ - لِمَنْ لا یُغْفَرُ لَهُ - اَشَدُّ مِنَ الْمَوتِ ، الْقَبْرَ فَاحْذَرُوا ضیقَهُ وَ ضَنْکَهُ وَ ظُلْمَتَهُ وَ غُرْبَتَهُ؛ اِنَّ الْقَبْرَ یَقوُلُ کُلَّ یَوْمٍ اَنَا بَیْتُ الْغُرْبَةِ [اَنَا بَیْتُ التَّراب] اَنَا بَیْتُ الْوَحْشَةِ اَنَا بَیْتُ الدُّودِ [وَ الْهَوامّ  ، وَالْقَبْرُ رَوْضَةٌ مِنْ رِیاضِ الْجَنَّةِ اَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النَّارِ - اِلی اَنْ قالَ - وَ اِنَّ [الْ] مَعیشَةَ الضَّنْکِ الَّتی حَذَّرَ اللَّهُ مِنْها عَدُوَّهُ عَذابُ الْقَبْرِ؛ اِنَّهُ یُسَلِّطُ عَلَی الْکافِرِ فی قَبْرِهِ تِسْعَةً وَ تِسْعینَ تِنّیناً فَیَنْهَشْنَ لَحْمَهُ وَ یَکْسِرْنَ عَظْمَهُ یَتَرَدَّدْنَ عَلَیْهِ کَذلِکَ اِلی یَوْمِ یُبْعَثُ؛ لَوْ اَنَّ تِنّیناً مِنْها نَفَخَ فِی الْاَرْضِ لَمْ تُنْبِتْ زَرْعاً . یا عِبادَ اللَّهِ اِنَّ اَنْفُسَکُمُ الضَّعیفَةَ وَ اَجْسادَکُمُ النَّاعِمَةَ الرَّقیقَةَ الّتی یَکْفیهَا الْیَسیرُ ، تَضْعُفُ عَنْ هذا . . .»(112)
و روایت شده است که حضرت صادق‌علیه السلام در آخر شب که از خواب برمی‌خواست صدا را بلند می‌نمود به حدّی که اهل خانه بشنوند و می‌گفت :
«اَللَّهُمَّ اَعِنّی عَلی هَوْلِ الْمُطَّلَعِ وَ وَسِّعْ عَلَیَّ ضیقَ الْمَضْجَعِ وَ ارْزُقْنی خَیْرَ ما قَبْلَ الْمَوْتِ وَارْزُقْنی خَیْرَ ما بَعْدَ الْمَوْتِ» .(113)(114)
و از دعاهای آن حضرت است :
«اَللَّهُمَّ بارِکْ لی فِی الْمَوْتِ ، اَللَّهُمَّ اَعِنّی عَلی سَکَراتِ الْمَوْتِ ، اَللَّهُمَّ اَعِنّی عَلی غَمِّ الْقَبْرِ ، اَللهُمَّ اَعِنّی عَلی ضیقِ الْقَبْرِ ، اَللهُمَّ اَعِنّی عَلی ظُلْمَةِ الْقَبْرِ اَللَّهُمَّ اَعِنّی عَلی وَحْشَةِ الْقَبْرِ ، اَللَّهُمَّ زَوِّجْنی مِنَ الْحوُرِ العینِ» .(115)
بدانکه عمده عذاب قبر از عدم احتراز از بول و استخفاف به آن ، یعنی سهل شمردن آن ، و از نمّامی و سخن‌چینی کردن و غیبت نمودن و دور شدن مرد است از اهل خود(116) . و از روایت «سعد بن معاذ» مُستَفاد می‌شود که بدخُلقی مرد با اهل خود ، و درشت‌گویی به اهلِ خود نیز سبب فشار قبر می‌شود(117) .
و به روایتی از حضرت صادق‌علیه السلام مَرویست که هیچ مؤمنی نیست مگر آنکه از برای او فشار قبر است(118) . و در روایت دیگر است که آن [فشار قبر] کفاره آن چیزی است(119) که مؤمن تضییع کرده(120) .
و شیخ صدوق؛ از حضرت صادق‌7 روایت کرده که مردی از اَحْبار(121) را در قبرش نشاندند و گفتند : ما صد تازیانه به تو می‌زنیم از عذاب خدا ، گفت : من طاقت ندارم . پس کم کردند تا رساندند به یکی و گفتند چاره‌ای از یک تازیانه نیست .گفت : به چه سبب مرا می‌زنید؟ گفتند به سبب آنکه نماز خواندی روزی به غیر وضو ، و گذشتی بر ضعیفی پس او را یاری نکردی . پس او را یک تازیانه از عذاب اللَّه زدند که قبرش مَمْلوّ از آتش شد(122) .
و نیز از آن‌حضرت روایت کرده که هر مؤمنی که برادر مؤمن او از او حاجتی بخواهد و او توانایی داشته باشد که آن حاجت را برآورد و برنیاورد ، حق تعالی مُسَلّط فرماید بر او در قبر او مار عظیمی که او را «شجاع» گویند که پیوسته بگزد انگشتان او را(123)؛ و در روایت دیگر است که بگزد انگشتِ نر (شَست) او را تا روز قیامت ، خواه آمرزیده باشد یا مُعَذّب باشد(124) .
[چیزهایی که باعث نجات از فشار قبر است :]
و اما چیزهایی که باعث نجات از فشار قبر و عذاب آن است پس بسیار است و ما در اینجا اکتفا می‌کنیم به ذکر چند چیز(125) :
اول : از حضرت امیرالمؤمنین‌علیه السلام روایت شده که هر که در هر جمعه سوره «نساء» بخواند از فشار قبر ایمن شود(126) .
دوم :روایت شده که هر که مداومت کند به خواندن سوره «زُخرُف» حق تعالی او را در قبرش از جانوران زمین و از فشار قبر ایمن گرداند(127) .
سوم : روایت شده که هر که سوره «ن وَ القَلَم» را در فریضه یا نافله بخواند حق‌تعالی او را از فشار قبر پناه دهد(128) .
چهارم :از حضرت صادق‌علیه السلام منقول است که هر که بمیرد ما بین زوال روز پنج‌شنبه تا زوال روز جمعه ، حق‌تعالی او را از فشار قبر پناه دهد(129) .
پنجم :از حضرت امام رضاعلیه السلام منقول است که فرمود : بر شما باد به نماز شب ، نیست بنده‌ای که برخیزد آخر شب و بجا آورد هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نمازِ شَفع و یک رکعت وَتر و استغفار کند در قنوتِ وَتر هفتاد مرتبه ، مگر آنکه پناه داده شود از عذاب قبر و از عذاب جهنم و طولانی شود عمرش ، و معیشتش گشاده شود(130) .
ششم : از حضرت رسول‌صلی الله علیه وآله وسلم مرویست که هر که بخواند [سوره] «أَلْهیکُمُ التَّکاثُر» را در وقت خواب ، نگاه داشته شود از عذاب قبر(131) .
هفتم : آنکه بخواند در هر روزی ده مرتبه «اَعدَدْتُ لِکُلِّ هَوْلٍ لا اِلهَ اِلاّ اللَّهُ» تا آخر و این دعا در عقبه سکرات موت گذشت(132) .
هشتم : آنکه دفن شود در نجف اشرف ، زیرا که از خواصِّ آن تربت شریف آنست که عذاب قبر و حسابِ مُنکَر و نَکیر از کسیکه در آن مدفون شود ساقط می‌شود(133) .
نهم : از چیزهایی که نافع است برای رفع عذاب قبر ، گذاشتنِ «جَریدَتَین» یعنی دو چوب تر است با میّت . و روایت شده که برطرف می‌شود عذاب از مَیّت مادامیکه آن چوب ، تر است(134) . و نیز روایت شده که حضرت رسول‌صلی الله علیه وآله وسلم گذشتند بر قبری که عذاب می‌کردند صاحب آن قبر را . پس حضرت طلبیدند «جریده» - یعنی شاخ [ه] درختی که برگش را کنده بودند - و به دو نصف کرد ، نصفی را نزد سر مَیّت فرو کرد بقبر و نصف دیگر را بنزد پاها فرو کرد .(135) و نیز نافع است آب پاشیدن بر قبر چه آنکه وارد شده عذاب برداشته می‌شود از میت ، مادامیکه نم و تری در خاک قبر باشد(136) .
دهم : آنکه روز اول رجب ده رکعت نمازکند ، درهر رکعت یک‌مرتبه حمد و سه مرتبه توحید بخواند تا از فتنه قبر و عذاب روز قیامت محفوظ بماند(137) .
و در شب اول رجب بعد از نماز مغرب بیست رکعت به حمد و توحید خواندن برای رفع عذاب قبر نافع است(138) .
یازدهم : آنکه چهار روز از ماه رجب روزه بگیرد(139) ، و همچنین است روزه گرفتن دوازده روز از شعبان(140) .
دوازدهم :از چیزهایی که باعث نجات است از عذاب قبر خواندن سوره «تَبارَکَ الْمُلْک» است بالای قبر میت؛ چنانکه «قُطبِ راوندی» از «اِبنِ عبّاس» نقل کرده که مردی خیمه زد بر روی قبری و ندانست که آن ، قبر است؛ پس خواند سوره «تَبارَکَ الَّذی بِیَدِهِ الْمُلک» را . پس شنید صیحه زننده [ای که گفت :این سوره ، مُنْجِیه است . پس این مطلب را به حضرت رسول‌صلی الله علیه وآله وسلم عرض کرد . آن حضرت فرمود : آن سوره نجات دهنده است از «عذاب قبر!»(141) .
و شیخ کلینی از حضرت امام محمد باقرعلیه السلام روایت کرده که فرمود : سوره «مُلْک» مانعه است ، از «عذاب قبر» منع می‌کند(142) .
سیزدهم :از دَعَوات راوندی نقل شده که حضرت رسول‌صلی الله علیه وآله وسلم فرمود :هر که نزد قبر میّتی وقتیکه دفن شود ، سه مرتبه بگوید : «اَللَّهُمَّ اِنّی اَسْاَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آل مِحَمَّدٍ اَنْ لا تُعَذِّبَ هذَا الْمَیِّتْ» حق‌تعالی تا روزی که دمیده شود در صور عذاب را از او بردارد(143) .
چهاردهم : شیخ طوسی در «مِصباح مُتَهجِّد» روایت کرده از حضرت رسول‌صلی الله علیه وآله وسلم که هر که در شب جمعه دو رکعت نماز کند ، بخواند در هر رکعت حمد و پانزده مرتبه «اِذا زُلزِلَت» حق‌تعالی او را از عذاب قبر و از هولهای روز قیامت ایمن گرداند(144) .
پانزدهم : و نیز از برای رفع عذاب قبر نافع است ، سی رکعت نماز کردن در شب نیمه رجب ، در هر رکعت «حمد» یک مرتبه و «توحید» ده مرتبه(145)؛ و همچنین است در شب شانزدهم و شب هفدهم رجب(146)؛ و آنکه در شب اول شعبان صد رکعت نماز کند به «حمد» و «توحید» و چون از نماز فارغ شود پنجاه مرتبه «حمد» بخواند(147)؛ و آنکه در شب بیست و چهارم شعبان دو رکعت نماز کند ، بخواند در هر رکعت «حمد» یک مرتبه و «اِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ» ده مرتبه(148)؛ و برای روز نیمه رجب پنجاه رکعتی به «حمد» و «توحید» و «فَلَق» و «ناس» وارد است که برای رفع عذاب قبر نیز نافع است(149) . مانند صد رکعت نماز شب عاشورا(150) .

نظر بدهید

لینک ثابت - نوشته شده توسط عبدالله افشاری در یادداشت ثابت - دوشنبه 94 تیر 2 ساعت ساعت 11:44 صبح